Strona Główna
Oceny i wnioski wynikające z Polsko – Białoruskiego Forum Gospodarczego „Dobrosąsiedztwo 2014”,
XVIII Polsko – Białoruskim Forum Gospodarczym „Dobrosąsiedztwo” odbyło się na Białorusi w Brześciu w dniach 1-2 października pod hasłem „Polsko – białoruska granica - granicą Unii Europejskiej i Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej”.
Prace Forum były prowadzone w pierwszym dniu w dwóch sesjach plenarnych oraz w dwóch sesjach problemowych, to jest: „Infrastruktura polsko – białoruskiej granicy. Stan i perspektywy rozwoju” oraz „Nowe zasady i warunki współpracy gospodarczej pomiędzy Euroazjatycką Unią Gospodarczą i Unią Europejską. Wnioski dla przedsiębiorców”.
W drugim dniu przedsiębiorcy pracowali w trzech grupach, to jest: „Zapoznanie się z infrastrukturą i warunkami pracy centrum Logistyczno – Operacyjnego Biełtamożserwis w Brześciu”, „Zapoznanie się z warunkami działalności i infrastrukturą Wolnej Strefy Ekonomicznej „Brześć” oraz „Giełda Kontaktów”. Po południu przedsiębiorcy spotkali się ze stałymi przewodniczącymi Polsko – Białoruskiej Międzyrządowej Komisji ds. Współpracy Gospodarczej: Wicepremierem Rządu RP Panem Januszem Piechocińskim i Wicepremierem Rządu RB Panem Michaiłem Iwanowiczem Rusym.
W Dobrosąsiedztwie 2014’ udział wzięło ponad 300 uczestników, w tym 170 ze strony polskiej i 130 ze strony białoruskiej. W pracach uczestniczyli przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej Polski i Białorusi oraz Ambasadorowie obu krajów Jego Ekscelencja Leszek Szerepka i Jego Ekscelencja Aleksander Awierianow wraz z korpusem dyplomatycznym i konsularnym.
Wprowadzenie do dyskusji na posiedzeniu plenarnym zostało dokonane przez Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Gospodarki Rzeczypospolitej Polskiej Pana Andrzeja Dychę, I Zastępcę Przewodniczącego Obwodowego Komitetu wykonawczego w Brześciu Pana Michaiła Iwanowicza Juchimiuka oraz Marszałka Województwa Świętokrzyskiego Pana Adama Jarubasa wniosło cenny wkład i ukierunkowało pozytywnie dyskusję.
Podczas ożywionej dyskusji wypracowano następujące opinie i wnioski;
I. W zakresie tematyki: Infrastruktura polsko – białoruskiej granicy. Stan i perspektywy rozwoju.
1. Wnioski ogólne:
Prelegenci i uczestnicy debaty zgodnie wskazywali, że:
1.1. Niezbędne jest prawne i faktyczne uznania istnienia po sąsiedzku realnych bytów społeczno – gospodarczych, to jest Unii Europejskiej i Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej oraz podjęcia pomiędzy nimi dialogu. Zbliża się okres i potrzeba wypracowania procedur dla gospodarki i przedsiębiorstw: sanitarnych, fitosanitarnych, weterynaryjnych, standaryzacyjnych, certyfikacyjnych, wzajemnego uznawania norm i ochrony znaków towarowych.
1.2. Zachodzi potrzeba uznania, iż polsko – białoruska granica państwowa jest nie tylko granicą pomiędzy Polską i Białorusią, jest także granicą pomiędzy Unią Europejską i Euroazjatycką Unia Gospodarczą. Wynikające z tego wnioski mają daleko idące konsekwencje w zakresie infrastruktury, inwestycji, ruchu towarowego i osobowego, procedur granicznych oraz szkolenia i doskonalenia kadr.
Mamy oto bowiem taką sytuację, że Unia Europejska zna dorobek prawny w powyższym zakresie byłego Związku Radzieckiego. Dorobek prawny Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej jest zbyt mało dostrzegany.
Brak relacji pomiędzy Unia Europejską i Euroazjatycką Unią Gospodarczą powoduje, iż nasze drogi coraz bardziej rozchodzą się zamiast zbliżać, dorobek prawny w zakresie norm i procedur staje się coraz mniej znany zamiast coraz bardziej.
Doszliśmy do sytuacji wymagającej decyzji: eksport towarów poza Unię Europejską jest preferowany – i wspierany, między innymi finansowymi programami wspierania eksportu. Jednak zwiększenie transportu towaru o jeden samochód TIR powoduje przyrost nie jednej ale dwóch zespołów operacji: granicznych i celnych - po jednym po każdej granicy. Z tego wynika, że realny przyrost eksportu będzie zablokowany przez procedury. Przedsiębiorcy zgromadzeni na Dobrosąsiedztwie 2014’ w Brześciu wnoszą o pilne rozpoczęcie prac nad wdrożeniem do końca 2015 roku procedury wspólnych/ równoległych odpraw granicznych i celnych. Już dzisiaj ruch graniczny towarowy i osobowy można w ten sposób usprawnić o 100% .
1.3. Obszar relacji polsko – białoruskich wymagający ponownego, poważnego przeanalizowania, to problem wiz. Tu nie ma potrzeby oglądania się na obie Unie.
Umowa z Schengen daje prawo do wydawania wiz pięcioletnich i prawo do oczekiwania wzajemności. Takie prace powinny być podjęte jak najszybciej.
Wolni obywatele w wolnej Polsce i wolnej Białorusi mają prawo do wiz pięcioletnich z mocy prawa a odstępstwo od tej zasady organ konsularny winien umieć wyczerpująco uzasadnić. Ile takich wiz wydały polskie i białoruskie konsulaty?
Czy dotychczasowa praktyka wydawanie wiz jednorazowych, miesięcznych, kwartalnych, rocznych itp., która spowodowała wyjątkowo długie, uciążliwe i nie przyjemne kolejki pod polskimi konsulatami jest podyktowane realną potrzebą ochrony granicy? Przedsiębiorcy występujący podczas debaty wskazywali na uciążliwości i patologie z tym związane.
2. Wnioski szczegółowe:
2.1. Istnieje konieczność wprowadzenia wspólnych kontroli na granicy oraz przeniesienia wszelkich innych procedur (np. odpraw fitosanitarnych, weterynaryjnych, kontrola czasu pracy kierowców, kontrola techniczna, pomiar ilości paliwa itp.) z przejść granicznych w inne miejsca tak (w tym głównie miejsca załadunku i rozładunku),aby do minimum skrócić pobyt samochodu ciężarowego na granicy.
2.2. Należy bez zbędnej zwłoki przeanalizować warunki i uruchomić działania (możliwość dojazdu, infrastruktura) w celu umożliwienia odprawy samochodów ciężarowych powyżej 7,5 t. dopuszczalnej masy całkowitej na przejściach granicznych takich jak Połowce-Pieszczatka i Sławatycze-Domaczewo.
2.3. Przejścia graniczne nie powinny być najsłabszym ogniwem łańcucha transportowego. Należy szukać nowych rozwiązań, w tym:
- otwieranie nowych przejść granicznych, które będą odprawiały samochodu ciężkie,
- wdrożenie procedury „zielonego korytarza” dla pojazdów przewożących artykuły szybko psujące się oraz dla pustych samochodów ciężarowych przekraczających granice.
2.4. Przedsiębiorcy wnoszą o wdrożenie procedur umożliwiających skracanie czasu odprawy na granicy, w tym;
- na podstawie analizy ryzyka,
- procedur uniemożliwiających przyjazd na granicę samochodu z ładunkiem do odprawy bez wcześniejszego wprowadzenia informacji do systemu predeklarowania NCTS i TIR EPD itp.
2.5. Przedsiębiorcy wnoszą o dokończenie autostrady A-2 na terenie Polski poprzez połączenie jej z autostradą M-1 na Białorusi i wybudowanie nowego mostu na Bugu odpowiadającego potrzebom i standardom XXI wieku. Przewiduje się, że ten korytarz transportowy będzie w głównej mierze obsługiwał wzrastający strumień przewozów towarowych i osobowych pomiędzy Unią Europejską i Euroazjatycką Unia Gospodarczą
2.6. Przedsiębiorcy zwracają uwagę na potrzebę podjęcia prac nad opracowaniem i przyjęciem nowej umowy o stosunkach na granicy. Obecnie obowiązują jeszcze przepisy umowy pomiędzy Polską i ZSRR.
II. W zakresie tematyki: „Nowe zasady i warunki współpracy gospodarczej pomiędzy Euroazjatycką Unią Gospodarczą i Unią Europejską. Wnioski dla przedsiębiorców”.
1. Uwagi ogólne:
Wystąpienia wszystkich prelegentów i dyskutantów wskazywały na pozytywny kierunek przemian w ramach Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej a w szczególności na nowe polityki:
1.1. Polityka swobodnego przepływu towarów, co jest już w praktyce wprowadzone i zweryfikowane dotychczasowymi doświadczeniami w ramach Unii Celnej Białoruś – Kazachstan – Rosja. Aktualna sytuacja w obrocie towarowym, będąca skutkiem sankcji wobec Rosji i rosyjskich retorsji wobec krajów, które zastosowały sankcje jest wielce skomplikowana i negatywnie wpływa na kształtowanie międzynarodowej wymiany handlowej.
Towar wprowadzony na obszar jednego z krajów Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej (obecnie za wyjątkiem towarów i usług objętych embargiem i sankcjami) może swobodnie być przemieszczany do wybranego punktu każdego z tych krajów.
Towar wyprodukowany na terenie któregokolwiek z krajów Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej może być swobodnie przemieszczany w ramach Unii. Ta regulacja jest szczególnie korzystna dla bliskich sąsiadów: polskich i białoruskich przedsiębiorców. Mogą oni poprzez rozwijanie kooperacji produkcyjno – handlowej swobodnie przekraczać barierę popytu w swoich krajach i dynamicznie rozwijać swoje przedsiębiorstwa. Władze Polski skutecznie wspierają ten kierunek działalności Rządowym Programem Rozwoju Eksportu administrowanym przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Jednakże utrzymywanie klasyfikacji Białorusi w 7 grupie wg OECD powoduje nadmierne obciążenie kredytów udzielanych dla przedsiębiorców polskich na rynek białoruski składką ubezpieczeniową KUKE. Historyczna analiza jakości portfela ubezpieczeń kredytów na rynek białoruski wskazuje na jego stabilność i bezpieczeństwo, stąd przedsiębiorcy zgromadzeni na Dobrosąsiedztwie domagają się inicjatywy strony polskiej w kierunku wyraźnej poprawy pozycji Białorusi w klasyfikacji OECD i obniżenie nadmiernych kosztów obsługi ubezpieczeniowej kredytów przeznaczonych na wsparcie polsko – białoruskiej współpracy gospodarczej.
1.2. Polityka swobodnego przepływu kadr, co jest już realizowane w praktyce. Ta polityka jest wielce przydatna dla przedsiębiorców, którzy konkurując o pozyskanie wysoko wykwalifikowanych kadr mogą korzystać z jej zasobów z całej Unii, oczywiście na warunkach uregulowanych prawem pracy,
1.3. Polityka stopniowego wyrównywania cen środków zaopatrzeniowych i surowców. Ta polityka ma zasadnicze znaczenie dla kształtowania konkurencyjności przedsiębiorstw i produkcji na obszarze całej Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej. Dotychczas produkcja i usługi w Rosji, Kazachstanie i Białorusi korzystają z regulowanych, zróżnicowanych pod względem wysokości, cen zaopatrzeniowych, np. na gaz a cena dla odbiorców przemysłowych jest zróżnicowana w bardzo dużym stopniu, np. w Białorusi jest kilkakrotnie wyższa niż u pozostałych partnerów. Tym sposobem producenci z niskimi cenami surowców uzyskują protekcjonistyczną przewagę konkurencyjną wobec producentów z innych krajów Euroazjatyckiej Unii gospodarczej.
Stopniowe wyrównywanie cen zaopatrzeniowych ma kardynalne znaczenie dla przedsiębiorców białoruskich. Wyrównywanie cen zaopatrzeniowych ma także kardynalne znaczenie dla atrakcyjności inwestycyjnej Białorusi.
Wyjątkowa atrakcyjności gospodarki Białorusi polega na tym, iż Białoruś jako kraj jest najbliższa położeniem wobec krajów Unii Europejskiej, jest krajem uporządkowanym, stabilnym i bezpiecznym, jest krajem ludzi wysoko wykształconych, jest wysoko rozwiniętym krajem przemysłowo – rolniczym i wreszcie jest krajem przemysłu najwyżej efektywnego w Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej.
Dlatego inwestorzy zagraniczni, w tym polscy, mogąc obecnie liczyć na powyższe przewagi konkurencyjne gospodarki Białorusi, w niedługiej przyszłości będą mogli także korzystać z dostępu do surowców, w tym energetycznych, po cenach zaopatrzeniowych.
1.4. Polityka stopniowego ujednolicenia systemu standaryzacji certyfikacji towarów i usług oraz stosowania znaku jakościowego: EAC – Euroazjatycki Znak Zgodności. Prace w tym zakresie trwają i należy oczekiwać, iż w niedługim czasie swobodnemu obrotowi towarów i usług będzie towarzyszył euroazjatycki znak zgodności.
2. Wnioski szczegółowe: Wszystkie wymienione polityki nie tylko zmierzają do integracji euroazjatyckiej przestrzeni gospodarczej ale stwarzają także nową jakość ekonomiczną dla Białorusi. Jej podstawą będzie:
2.1. Zdobywanie stopniowej przewagi w konkurencji cenowej w sektorach, dla której źródłem są relatywnie niskie ceny surowców energetycznych i stopniowe przechodzenie z przewagi w konkurencji cenowej na przewagę efektywnościową,
2.2. Stopniowe wyodrębnianie się branż i gałęzi przemysłów, dla których ceny energii mają istotne znaczenie i w konsekwencji powstawanie ugrupowań gospodarczych o globalnym znaczeniu,
2.3. Stopniowe wygrywanie konkurencji o kapitał inwestycyjny i o lokowanie przedsiębiorstw odgrywających znaczącą rolę w gospodarce światowej. Jako przykład można tu wymienić przemysł chemiczny a w szczególności przemysł nawozów azotowych i wieloskładnikowych.
3. Białoruś w WTO. Stopniowe przestawianie gospodarki Białorusi z administracyjnego sterowania między innymi za pomocą rozdzielników w obrocie wewnętrznym na kierowanie gospodarki za pomocą mechanizmów rynkowych sprzyja wychodzeniu przedsiębiorców na rynki międzynarodowe. Białoruś nie będąc członkiem WTO ponosi straty z dwóch powodów:
3.1. Białoruś w swoim eksporcie ponosi najwyższe koszty taryf i stawek celnych w dostępie do rynków WTO,
3.2. Białoruś w swoim imporcie relatywnie przegrywa z importerami z innych krajów Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej, którzy już obecnie korzystają z taryf celnych dla członków WTO i mogą dostarczać importowany w ten sposób towar na rynek Białorusi a importerzy białoruscy nie mają takiej możliwości.
3.3. Deklaracja Pana Ministra Andrzeja Dychy o maksymalnym wsparciu w ramach istniejących możliwości aby Białoruś skutecznie przeprowadziła i zakończyła negocjacje z WTO jest w tym kontekście bardzo ważna.
4. Internacjonalizacja białoruskich przedsiębiorstw. Warunki obecne i przyszłe powstawania przedsiębiorstw z polskim kapitałem są dość dobrze rozpoznane i w efekcie na Białorusi działa ponad 550 przedsiębiorstw polskich lub z udziałem polskiego kapitału. To znacząca liczba firm, choć wciąż jeszcze za mała. Natomiast w Polsce działa około 60 firm z udziałem białoruskiego kapitału lub osób a efektywnie prowadzi działalność ok. 16 przedsiębiorstw.
To o wiele za mało. Ta dysproporcja obciąża niekorzystnie białoruską gospodarkę i nie pozwala wykorzystać możliwości jakie daje dobrze pojęta kooperacja produkcyjno – handlowa i dostęp do rynku w Polsce i szerzej - Unii Europejskiej.
Białoruska Izba Handlowo – Przemysłowa w Mińsku, Polsko – Białoruska Izba Handlowo – Przemysłowa w Warszawie oraz Zrzeszenie Międzynarodowych Przewoźników Drogowych deklarują wsparcie, współudział i współdziałanie dla realizacji celów i zadań szczegółowych wynikających z przedłożonych wniosków.
1. Wiaczesław Reut – I Zastępca Prezesa Białoruskiej Izby Handlowo – Przemysłowej
2. Kazimierz Zdunowski – Sekretarz Generalny Polsko - Białoruskiej Izby Handlowo – Przemysłowej,
3. Jan Buczek – Prezes Zrzeszenia Międzynarodowych Przewoźników Drogowych.
4. Walery Łabun – Dyrektor Generalny Oddział Brześć Białoruskiej Izby Handlowo – Przemysłowej