Informacje gospodarcze z białoruskiego rynku z dn. 28.11.2012

• 

Ocena użytkowników:  / 1

SłabyŚwietny 

Szczegóły

Kategoria: O Białorusi na bieżąco

Opracowanie
WPHI Ambasady RP w Mińsku
Mińsk, dnia 28.11.2012

Istotne informacje gospodarcze z białoruskiego rynku ...

 

Komentarz WPHI do aktualnej sytuacji gospodarczej Białorusi

Małe przedsiębiorstwa prywatne nie wykupiły żadnego wynajmowanego obiektu
na warunkach określonych w Dyrektywie nr 4 (założenia liberalizacji gospodarki bez konsekwencji w ich wdrażaniu – z grudnia 2010). Dyrektywa miała dać prawo kupna podmiotom gospodarczym, dzierżawionego powyżej 3-ch lata majątku (obiektu), z rozłożeniem spłaty na 5 lat, będącego własnością państwa (poza gruntem). Wartość powinna być zmniejszona o wydatki dzierżawcy na polepszenie stanu takiego obiektu.

 

Przegląd gospodarki Białorusi – październik 2012 r.

 Nowy Parlament rozpoczął pracę.

 Wzrost PKB – orientacja na popyt wewnętrzny.

 Handel zagraniczny w strefie deficytu.

 Zmniejszenie depozytów rublowych.

 

Polityka: Nowy Parlament rozpoczął pracę

W październiku br. pracę rozpoczął nowy Parlament, sformowany zgodnie z wynikami wrześniowych wyborów. Mimo oświadczeń urzędników, które pojawiają się od czasu do czasu, nt. racjonalności rozszerzenia kompetencji parlamentu, na ten moment nie ma podstaw oczekiwać faktycznego delegowania jemu jakichkolwiek pełnomocnictw. Dodatkowym sygnałem o sukcesji ze starym składem Parlamentu stało się  wybranie na pozycje spikerów
V. Andreychenko i A. Rubinova, którzy pełnili analogiczne funkcje w izbach poprzedniej kadencji.  Należy podkreślić, że państwa UE nowego składu Parlamentu nie zaakceptowały,
co dodatkowo potwierdziła rezolucja Parlamentu UE w październiku. Poza tym, w październiku 8 państw europejskich dołączyło się do sankcji UE wobec Białorusi. Rozdźwięk w stosunkach
z UE nadal ogranicza możliwości Białorusi w sferze polityki zagranicznej oraz gospodarczej.  

 

Realna sfera produkcji: wzrost poprzez popyt wewnętrzny 

W okresie styczeń-wrzesień 2012 r. wzrost PKB wyniósł 1,9% r/r  – bez zmian w porównaniu z okresem styczeń-sierpień. W III kwartale wzrost PKB wyniósł 1,9% r/r  i został osiągnięty poprzez wzrost popytu wewnętrznego , a mianowicie poprzez konsumpcję gospodarstw domowych. Handel detaliczny, którego dynamika tradycyjnie jest podobna do dynamiki konsumpcji gospodarstw domowych, w III kwartale wzrósł o 14.6% r/r  (11.8% r/r  w okresie styczeń-wrzesień), w tym obrót towarowy artykułów przemysłowych wzrósł o 20.3% r/r   dzięki  wysokiej dynamice wzrostu dochodów ludności. Jednocześnie pozytywny wkład w przyrost PKB w III kwartale miały inwestycje, których wzrost wyniósł 1.5% r/r  (w tym o 8.2% r/r  we wrześniu).  Głównym źródłem finansowania, który sprzyjał ich wzrostowi, były środki z budżetu republikańskiego i miejscowego. Poza tym w III kwartale miało miejsce aktywne kredytowanie bankowe, w rezultacie głębokość spadku inwestycji finansowanych z kredytów bankowych nie zmniejszyła się. Rezultatem znacznego wzrostu popytu wewnętrznego stał się wzrost importu i ujemny udział  eksportu netto we wzroście PKB w III kwartale.    

W strukturze branżowej główny udział we wzroście PKB nadal miał przemysł (2.2 p.p. wzrostu PKB za styczeń-wrzesień). Ale tempo produkcji przemysłowej stopniowo spowolniało: w okresie styczeń-wrzesień produkcja przemysłu wzrosła o 7.7% r/r , w tym w III kwartale o 6.1% r/r , i we wrześniu jedynie o 4.5% r/r.  Głównie jest to spowodowane spowolnieniem wzrostu w przemyśle chemicznym (z powodu zaprzestania produkcji rozpuszczalników i rozcieńczalników): wzrost produkcji chemicznej we wrześniu br. wyniósł 6.5% r/r, natomiast w okresie styczeń-wrzesień – 38.5% r/r

   

Tendencje strukturalne: nowe napięcia w energetyce

W październiku br. Rosja ogłosiła decyzję dot. ograniczenia dostaw ropy naftowej do RB w IV kwartale z 5.3 do 4 mln ton. Oficjalnie to było uzasadnione tym, że Białoruś nie wykonuje swoich zobowiązań dot. dostawy produktów petrochemicznych do Rosji. Niektóre media potraktowały ten krok, jako usiłowanie Rosji do rekompensaty strat dla jej budżetu, które mogły mieć miejsce z powodu znacznego wzrostu bezcłowych dostaw rosyjskich produktów ropopochodnych.  W październiku br. Rosja zaczęła realizację swojego scenariusza: w tym miesiącu dostawy surowej ropy naftowej wyniosły zaledwie 75% w porównaniu ze średniomiesięczną wielkością za styczeń-wrzesień. Na tle pogorszenia koniunktury zewnętrznej, rosnących oczekiwań inflacyjnych i znacznych wypłat z tytułu zadłużenia zagranicznego, to zmniejszenie mogłoby mieć znaczny wpływ na walutowy i w rezultacie na monetarny rynek RB. Z tego powodu Białoruś wszystkie starania skierowała na zapobieżenie tego rodzaju rozwojowi sytuacji. W listopadzie w rezultacie negocjacji udało się osiągnąć złagodzenia pozycji Rosji: wg słów rosyjskich urzędników wielkość dostaw ropy wyniesie 4,8 mln ton, przy tym białoruska strona zobowiązana jest dostarczyć do Rosji 200 tys. ton benzyny.

Niemal równocześniez tymi wydarzeniami A. Lukashenko powiedział o decyzji politycznej nt. zmiany w najbliższym czasie przeładunku znacznej części białoruskich ładunków z portów bałtyckich do rosyjskich. Te wydarzenia świadczą o tym, że z powodu braku manewru w polityce zagranicznej, Białoruś coraz więcej zmuszona jest do podporządkowania się rosyjskim interesom politycznym i gospodarczym.

Handel zagraniczny: formowanie się deficytu

W okresie styczeń-sierpień wzrost eksportu towarów wyniósł 23.4% r/r , importu – 4.0% r/r , nadwyżka w handlu wyniosła 1.6 mld USD. W sierpniu br. eksport zmniejszył się o 4.3% r/r , import wzrósł o 5.9% r/r , w rezultacie tego został sformowany deficyt w wysokości 365 mln USD. Wg wstępnych danych Belstat, we wrześniu deficyt wyniósł 358 mln USD,
co spowodowało spadek nadwyżki do 1.3 mld za styczeń-wrzesień.    

W handlu z krajami spoza WNP, w sierpniu po raz pierwszy odnotowano ujemne saldo (8.5 mln USD), tj. spowodowane zmniejszeniem eksportu o 21.9% r/r  przy wzroście importu o 12.6% r/r  Zmniejszenie eksportu było spowodowane zmniejszeniem dostaw produktów ropopochodnych o 16.5% m/m i 17.6% r/r.  Jednocześnie zmniejszył się eksport nawozów potasowych (o 29.3% m/m i 17.3% r/r ).  Eksport potasu do Brazylii zmniejszył się 2,3-krotnie m/m i 2,6-krotnie r/r.  Ale w największym stopniu zmniejszył się eksport rozpuszczalników i rozcieńczalników (4,6 mln USD przy 236 mln USD w lipcu).  Wzrost importu był spowodowany znacznym wzrostem wwozu towarów konsumpcyjnych i inwestycyjnych (o 24.6% r/r  i 31.2% r/r  odpowiednio).
W okresie styczeń-sierpień wzrost eksportu wyniósł 30.4% r/r , spadek importu – 15.4% r/r    

W handlu z Rosją import wzrósł o 22.1% r/r , a eksport o 9.4% r/r , co doprowadziło do wzrostu deficytu handlu towarami o 41.5% r/r , który osiągnął 8.9 mld USD. W sierpniu 2012 r. po raz pierwszy od początku roku wzrost eksportu był szybszy od importu, co spowodowało zmniejszenie deficytu zarówno w ujęciu rocznym, jak i  miesięcznym. W dużym stopniu jest to związane ze 2,4-krotnym (m/m) zmniejszeniem importu produktów ropopochodnych i zaprzestaniem eksportu rozpuszczalników. W sierpniu br. nadal miały miejsce tendencje dot. zmniejszenia eksportu podstawowych białoruskich towarów przemysłowych: traktorów (o 17.7% r/r), ciągników (o 16.0% r/r), a także ciężarówek, obrabiarek, maszyn rolniczych i drogowych. Efekt wysokiej bazy 2011 r. (i odpowiednio znacznego spowolnienia w 2012 r.) powiązany był  z tym, że na sierpień 2011 r. przypadał dołek realnego efektywnego kursu wymiany BYR.   

Finanse publiczne: uchwała budżetu na 2013 r.

Dochody budżetu skonsolidowanego w okresie styczeń-sierpień 2012 r. wyniosły 30.6% PKB, tj. wzrost o 0.6% PKB w porównaniu z analogicznym okresem 2011 r. Ogólna pozytywna dynamika zachowuje się dzięki podatkom od zysku (wzrost o 1,1% PKB w stosunku do ubiegłego roku). W znacznym stopniu zmniejszyły się przychody z podatku VAT i podatków z handlu zagranicznego, które w sumie doprowadziły do zmniejszenia dochodów budżetu o 0,4% PKB w okresie styczeń-sierpień. 

Wydatki budżetu skonsolidowanego w okresie styczeń-sierpień 2012 r. wyniosły 29,3% PKB, tj. o 1,5% PKB więcej niż w 2011 roku. Wzrost wydatków został spowodowany wzrostem wydatków na działalność publiczną (1,5% PKB), natomiast pozostałe wydatki są na poziomie 2011 r. W rezultacie budżet skonsolidowany osiągnął nadwyżkę w wysokości (1,3% PKB), ale jest na znacznie niższym poziomie w porównaniu do stycznia-sierpnia 2011 r. (2.2% PKB). 

Pod koniec października został przyjęty budżet na 2013 r., który przewiduje, że  budżet skonsolidowany będzie zbilansowany na poziomie 31,3% PKB. To odpowiada poziomowi dochodów i wydatków budżetu za ostatnie 2 lata i nie przewiduje znaczących zmian w polityce fiskalnej.  

Ministerstwo Finansów uważa, że w najbliższym czasie nie ma konieczności prowadzenia jakichkolwiek reform w systemie opodatkowania, natomiast w sferze wydatków niektóre reformy zaplanowane są, jako projekty pilotażowe.    

Polityka monetarna: zmniejszenie depozytów rublowych

We wrześniu br. aktywa zagraniczne netto zmniejszyły się o 3.6% m/m (330 mln USD), z powodu spłaty NB RB i rządem zobowiązań, a także znacznego wzrostu popytu netto ze strony ludności i przedsiębiorstw pozafinansowych. Zobowiązania banków komercyjnych wobec NB RB zwiększyły się (o 0.9% m/m), a w ujęciu rocznym zmniejszyły się o 68.6% r/r  (70.4% r/r  w sierpniu). Baza pieniężna zmniejszyła się o 0.1% m/m i jej wzrost w ujęciu rocznym wyniósł 65.1% r/r (87.3% r/r w sierpniu), mimo zwrotu części środków finansowych, wcześniej  wycofanych z obiegu przez NB RB do sektora bankowego.

Zadłużenie podmiotów gospodarczych w bankach wzrosło o 4.1% m/m i w ujęciu rocznym o 47.9% r/r  (47.6% r/r  w sierpniu).W sierpniu znaczna część zadłużenia  (49.0%) była wynikiem wzrostu kredytowania państwowych organizacji pozafinansowych. To oznacza, że znaczny przyrost kredytowania gospodarki w okresie styczeń-sierpień jest skutkiem decyzji dyrektywnych. Aktywne kredytowanie wraz z niesprzyjającą dynamiką depozytów rublowych spowodowały stopniowy wzrost deficytu płynności w systemie bankowym, co doprowadziło do wzrostu stawek na rynku międzybankowym, chociaż na rynkach depozytowym i kredytowym stopy procentowe we wrześniu nie zdążyły zareagować na zmieniającą się sytuację w systemie bankowym. 

Z powodu wzrostu oczekiwań dewaluacyjnych  rublowe depozyty terminowe zmniejszyły się o 5.3% m/m, ale ich roczne tempo zmian spowolniło się do 58,3% r/r  (87.5 r/r  w sierpniu).

Walutowe depozyty terminowe (w ujęciu USD) wzrosły o 6.2% m/m, natomiast w ujęciu rocznym wzrosły o 66.9% r/r (58.9% r/r w sierpniu). Wzrost gotówki w obiegu wyniósł 1.4% m/m, i w ujęciu rocznym o 35.1% r/r (53.4% r/r w sierpniu). Masa pieniądza zmniejszyła się o 1.5% m/m, ale w ujęciu rocznym tempo przyrostu spowolniło się do 57.3% r/r (74.3 r/r  w sierpniu). Szeroka masa pieniężna wzrosła o 1.1% m/m i 91.3% r/r (108.9% r/r w sierpniu). Ceny towarów konsumpcyjnych we wrześniu wzrosły o 1,3 % m/m, a w ujęciu rocznym inflacja spowolniła do 38.8% r/r (55.6% r/r w sierpniu). W okresie wrzesień-październik BYR osłabł w  koszyku walut o 3.8%.   

 

Sektor bankowy: aktywa banków państwowych w wysokości 3.5 bln BYR (ok. 410 mln USD) zostaną przekazane Bankowi Rozwoju

Pod koniec października zastępca prezesa zarządu NB RB S. Dubkov powiedział, że część aktywów Belarusbanku i Belagroprombanku w wysokości 3.5 bln BYR (ok. 410 mln USD) zostanie przekazanych Bankowi Rozwoju do końca br. To zmniejszy przyrost zadłużenia gospodarki w bankach w br., a w rezultacie tego różnica między faktycznym tempem wzrostu tego wskaźnika i zobowiązania Białorusi przed EaWG będzie nie duża. Poza tym praktyka przekazania aktywów banków państwowych Bankowi Rozwoju będzie miała pozytywny wynik na dochodowości i płynności banków państwowych (w zależności od ilościowych i jakościowych charakterystyk aktywów, które będą przekazane Bankowi Rozwoju). Faktycznie 

te aktywa przekazywane są wg wartości nominalnej, podczas gdy istnieje opinia, że sprawiedliwa wartość części aktywów, które kojarzono z programami państwowymi jest znacznie mniejsza niż nominalna. Z kolei, rola i miejsce Banku Rozwoju w pośrednictwie finansowym do tej pory nie jest jasna. Mimo zamiarów władz dot. przekazania Bankowi funkcji udzielania praktycznie wszystkich nowych kredytów  gospodarce, jego aktywność kredytowa jest dość niska, a praktyka udzielenia kredytów dyrektywnych przez banki państwowe na razie nie uległa znacznym zmianom. 

 

Tendencje w gospodarce		IV kw. 10	I kw. 11	II kw. 11	III kw. 11	IV kw. 11	I kw. 12	II kw. 12	III kw. 12	07.12	08.12	09.12
Wzrost PKB	%, r/r	10.0	10.9	11.4	1.9	0.0	3.0	2.9	1.9	--	--	--
Wzrost PKB	%, r/r , nar.	7.7	10.9	11.2	7.4	5.3	3.0	3.0	2.5	2.8	2.5	2.5
Produkcja przemysłowa	%, r/r , nar.	11.7	11.8	11.5	10.6	9.1	8.3	8.5	7.7	8.6	8.1	7.7
Produkcja rolna	%, r/r , nar.	2.5	5.0	1.1	4.0	6.6	6.1	5.1	5.0	12.3	7.1	5.0
CPI	%, r/r k/okr.	9.9	13.9	43.8	79.6	108.7	106.5	69.2	38.8	65.7	55.6	38.8
Wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu	%, r/r k/okr.	19.3	22.1	62.5	88.5	149.4	144.6	87.9	58.4	78.7	70.6	58.4
Eksport (USD)*	%, r/r k/okr.	22.3	49.5	81.9	70.3	39.8	49.4	20.2	--	3.2	-4.3	--
Import (USD)*	%, r/r k/okr.	33.3	66.2	43.7	24.9	6.7	2.9	2.8	--	9.2	5.9	--
Saldo handlu zagranicznego towarami (dane NB RB)	USD, mln nar.	-9078	-2571	-3362	-2798	-3716	1063	2086	1664	2295	1990	1664
Rachunek bieżący	USD mln	-8278	-3387	-4493	-4442	-5775	41	921	--	--	--	--
Rachunek bieżący w % do PKB	nar.	-15.0	-24.4	-16.2	-9.9	-10.2	0.3	3.3	--	--	--	--
Międzynarodo-we rezerwy	mln USD, k/okr.	5031	3761	4151	4716	7916	8085	8330	8126	8248	8141	8126
Baza pieniężna, %	r/r k/okr.	49.5	49.0	40.6	74.5	84.1	31.1	130.2	65.1	97.6	87.3	65.1
Stopy proc. kredytów BYR**	% rocznie, k/okr.	10.6	12.5	19.1	32.3	43.2	41.1	33.6	29.8	31.5	30.4	29.8
Kurs wymiany (oficjalny)	BYR/USD, ś/okr.	3013	3017	3776	5114	7845	8261	8180	8362	8325	8334	8428
Kurs wymiany (oficjalny)	BYR/EUR, ś/okr.	4098	4120	5430	7234	10578	10829	10530	10453	10230	10321	10819

 

 * tempo wzrostu wskaźników w USD (źródło: Belstat).

** nominalna stopa nowych kredytów dla podmiotów prawnych (źródło: NB RB).

*** - w okresie kwiecień-październik 2011 r. miała miejsce mnogość kursów wymiany. 

Źródła: Belstat i NB RB.

 

Podstawowe  wskaźniki makroekonomiczne		2005	2006	2007	2008		2009		2010		2011
PKB w ujęciu nominalnym	bln BYR	65.07	79.27	97.17	129.8	137.44		164.48		274.28
PKB w ujęciu nominalnym*	mld USD	30.2	37.0	45.3	60.8	49.2		55.2		47.3
Wzrost realnego PKB, %	r/r	9.4	10.0	8.6	10.2	0.2		7.7		5.3
Produkcja przemysłowa, %	r/r	10.5	11.4	8.7	11.5	-2.0		12.0		9.1
Produkcja rolna, %	r/r	1.7	5.9	4.1	8.9	1.0		2.5		6.6
CPI, %	r/r , ś/okr.	10.4	7.0	8.4	14.8	13.0		7.7		52.3
CPI, %	r/r, k/okr.	8.0	6.6	12.1	13.3	10.1		9.9		108.7
Wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu, %	r/r ś/okr.	12.1	8.3	16.3	14.8	15.0		13.5		69.2
Wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu, %	r/r k/okr.	11.0	9.0	22.2	15.4	11.3		18.9		149.6
Eksport (towary/usługi, USD), %	r/r	15.9	22.3	24.2	34.2	-32.9		20.3		54.2
Import (towary/usługi, USD), %	r/r	3.8	33.2	28.0	37.0	-27.0		22.8		29.3
Rachunek bieżący	mln USD	436	-1448	-3040	-4988	-6178		-8278		-5775
Rachunek bieżący* w % do PKB		1.4	–3.9	-6.7	-8.2	-12.6		-15.0		-12.2
BIZ (netto)	mln USD	303	351	1790	2150	1782		1352		3928
Międzynarodowe rezerwy	mln USD, k/okr.	1297	1383	4182	3061	5653		5031		7916
Saldo budżetu państwowego % do PKB		–0.7	1.4	0.4	1.4	-0.7		-2.6		2.4
Dług publiczny wewnętrzny % do PKB	k/okr.	5.8	6.5	6.3	6.6	5.7		5.6		11.8
Zadłużenie zagraniczne brutto % PKB	k/okr.	17.0	18.5	27.6	24.9	44.8		51.6		71.9
Baza pieniężna, %	r/r, k/okr.	74	20	38	12	-12		50		84
kurs wymiany (NB RB oficjalny)**	BYR/USD, ś/okr.	2154	2145	2146	2136	2793		2978		4623
kurs wymiany (NB RB oficjalny)**	BYR/USD, k/okr.	2152	2140	2150	2200	2863		3000		8350
kurs wymiany (NB RB oficjalny)**	BYR/ EUR, ś/okr.	2681	2692	2937	3135	3885		3950		6432
kurs wymiany (NB RB oficjalny)**	BYR/ EUR, k/okr.	2546	2817	3167	3077	4106		3973		10800

 

* wskaźniki obliczone na podstawie rynkowych kursów wymiany (średnioważony kurs rynkowy w 2011 r. wynosił 5984 USD/BYR).

** - w okresie kwiecień-październik 2011 r. miała miejsce mnogość kursów wymiany. 

Źródła: Belstat, Ministerstwo Finansów, NB RB, Centrum Badawcze IPM.

Oznaczenia:

r/r - zmiany z roku na rok

nar. - narastająco

k/okr. - koniec okresu 

m/m - zmiany  miesiąc do miesiąca 

ś/okr. – średnia w okresie

 

Opracowanie WPHI w Minsku na podstawie

Tsentr IPM - Przegląd za październik 2012